“25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü” dolayısıyla açıklama yapan CİSÜ Platformu, Türkiye’de birçok kadının eşleri onay vermediği için jinekolojik kontrollere gidemediğine ve kanserde erken teşhis şansını kaybettiğine dikkat çekti.
Cinsel Sağlık&Üreme Sağlığı Hakları Platformu’nun (CİSÜ) eğitim ve saha çalışmalarından aktardığı bilgiye göre, eşleri izin vermediği için jinekolojik kontrol ve tarama testlerine gidemeyen kadınlar, birçok kanser türünde erken teşhis şansını kaybediyor. CİSÜ Platformu Proje Koordinatörü Yonca Cingöz, “Cinsel sağlığa erişim hakkının engellenmesi bir şiddet aracı ve biçimidir” dedi.
Şiddete maruz bırakılan kadınlar sigortalı sayılıyor
Kadınların şiddete maruz bırakıldığında çoğunlukla ilk olarak sağlık kuruluşlarına başvurduğunu aktaran Cingöz, vaka ile ilgilenen sağlık personelinin suç duyurusunda bulunması ve savcılığa yönlendirmesi gerektiğini ancak toplumsal cinsiyet eşitliği ve ev içi şiddete karşı farkındalığı olmayan hekimler dahil birçok saha çalışanının ‘Çocukların var, yuvan yıkılmasın’ gibi şiddeti meşrulaştıran önerilerde bulunduğunu ifade etti. Cingöz, “6284 Sayılı Yasa ile tedbir kararı süresi boyunca kadınlar sigortalı sayılıyor. Ama bu hak bilinmiyor. Şiddete maruz bırakılan kadınlar için bu hizmetin sağlanması önemlidir” dedi.
Eşleri izin vermediği için kontrole gidemiyorlar
Eşleri ve akrabaları tarafından gereksiz görüldüğü için kadınlar çoğunlukla doktor kontrollerine gidemiyor ve erken teşhis şansını kaybediyor. Rahim ağzı kanseri, meme kanseri gibi birçok kanser türü için taramalar yapılması gerekiyor ancak kadınların çoğunlukla ancak sağlık sorunları ağırlaşınca sağlık kuruluşuna gitmesine izin veriliyor, sonuçta sakatlık veya ölümlerle karşılaşılıyor. Erken aşamada fark edilen rahim ağzı kanseri, daha düşük maliyetle tedavi şansını yakalarken geç fark edilen durumlarda ise tedavi çok daha yüksek maliyetli.
Jinekolojik hizmetler yeniden düzenlenmeli
Kadınların ve kilit grupların jinekolojik şiddet biçimlerine maruz bırakılmaması için hizmet sunum koşulları ve sağlık çalışanlarının tutumlarının toplumsal cinsiyet eşitliği çerçevesinde gözden geçirilmesinin ve farkındalığın artırılmasının önemine dikkat çeken Cingöz, “Jinekolojik hizmetlerde kadınlar, lgbti+’lar, engelliler ve mülteciler gibi kilit grupların ihtiyaçlarına yönelik düzenlemeler yapılmalı. Jinekolojik masa tasarımlarının engellilere uygun hale getirilmesinden, kanser taramalarında oral ve anal tarama tekniklerinin kullanılmaya başlanmasına kadar pek çok uygulama geliştirilebilir. Jinekoloji muayenelerinde hasta haklarını yok sayan cinsiyetçi ve ayrımcı yaklaşım ve uygulamaları ortadan kaldırmaya yönelik; sağlık hizmet sunuculara cinsellik ve deontoloji (etik, sınırlar, haklar) konusunda çağdaş bir eğitim verilmeli” dedi.
Bekar kadınlara yönelik yargılayıcı bir tutum var
Çok doğum yapan kadınların yaşlanmayla birlikte SGK nezdinde sağlık giderlerinin artışa geçtiğine değinen Cingöz, mevzuatta olmamasına ve hukuksuz olmasına rağmen hekimlerin spiral taktırmak isteyen kadınlardan eş onayı istediğine dikkat çekti. Cingöz, şunları söyledi: “Evli olmayan kadınlarla ilgili tarama sorularının ve cinsel sağlıkla ilgili soruların sorulmaması ve bilgilerin verilmemesi yaygın ve sorunlu bir tavır… Yaygın yargılayıcı/zorlayıcı tutumlardan biri de muayene sırasında, ‘Bakire misin veya evli misin?’ gibi kadınların özel hayatının mahremiyetini ihlal eden ahlakçı sorular sorulması. Sıklıkla aktif cinsel yaşamla ilgili utandıran, muayene olmayı isterken sanki olmaması gerekir gibi hissettiren tavırlarda bulunuluyor. Çoğu hastanede servisin adı jinekoloji ya da ‘kadın hastalıkları’ değil, ‘kadın doğum’. Bu adlandırmanın kendisi bir yere işaret ediyor. Rutin kontrollerde çoğu kadın, hele ki medeni durumu ‘evli’ ise gebelik ısrarıyla karşılaşıyor. Kendilerine yumurta dondurma seçeneğini sunan doktor sayısı ise oldukça az. Kadınların kaç çocuk doğuracağı, kürtaja erişimin zorlaştırılması gibi, doğurganlık haklarına yönelik pronatalist politikalardan kaynaklanan ciddi müdahaleler söz konusu. Cinsel haklara erişim ve mekanizmaların kurulmamış olması ve cinsel sağlığa ilişkin giderek muhafazakarlaşan politikalar toplumsal cinsiyete dayalı bir şiddet biçimidir.”
Editöre not: Görsel https://csgorselarsiv.org/ sitesinden Serra Akcan'a aittir.
CİSU Hakkında
CİSÜ Platformu, cinsel haklar ve üreme haklarının temel insan hakları kapsamına girdiği kabulüyle; cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına ve hizmetlerine hiçbir ayrımcılık olmadan erişimi desteklemek üzere çalışan; ulusal ve yerel sivil toplum örgütleri, akademik kurumlar, meslek örgütleri ve akademisyenlerin bir araya gelerek bireyin özel hayatında ve kamusal alanda ortak savunuculuk çalışmaları gerçekleştirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. CİSÜ Platformu 2013-2018 yılları arasında Kahire +20 ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Platformu adıyla çalışma yürütmüştür. Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu tarafından yürütülen Sivil Toplum Ağlar ve Platformlar Destekleme Programı tarafından desteklenen “Türkiye’de Üreme Hakları ve Sağlığı Platformunun Güçlendirilmesi” projesi kapsamında 2020 yılı şubat ayı itibariyle Platform çalışmaları yeniden aktive olmuştur. Platform cinsel sağlık ve üreme sağlığı, aile planlaması, kadın sağlığı, halk sağlığı, toplumsal cinsiyet eşitliği, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, engellilik, sığınmacı ve mülteciler, gençlik ve hukuk alanında çalışmakta olan sivil toplum kuruluşları ve bireysel üyelerden oluşmaktadır.
Yorum Yazın