Mpox (Maymun Çiçeği) hastalığı hakkında bilinmesi gerekenler neler!

Mpox (Maymun çiçeği) hastalığının belirtileri, tedavi yöntemleri ve önlemler konusunda uyarılarda bulunan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, hastalığın dokunma, öpüşme, kirlenmiş çarşaflar, giysiler veya iğneler gibi malzemelerle, yüz yüze (konuşma veya nefes alma) ile uzun süreli yakın temastan kaynaklanan solunum damlacıkları ile yayıldığını söyledi.

Mpox'u suçiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, herpes, sifiliz, diğer cinsel yolla bulaşıcı enfeksiyonlar ve ilaçla ilişkili alerjilerden ayırt etmenin önemine işaret eden Prof. Dr. Kalemoğlu, “İnsanların mümkün olduğunca erken tedavi görmeleri ve daha fazla yayılmayı önlemeleri için test yapmak çok önemli.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, Mpox (maymun çiçeği) hastalığına dair önemli bilgiler paylaşarak, hastalığın belirtileri, bulaşma yolları, tedavi yöntemleri ve önlemler hakkında uyarılarda bulundu.

İnsandan insana bulaşabiliyor

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, Mpox (maymun çiçeği) hastalığının Orthopoxvirus cinsine ait bir virüsün neden olduğu, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve deri döküntüleri gibi belirtilerle ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık olarak bilindiğini ifade ederek, hastalığın insandan insana bulaşabileceğini ve özellikle fiziksel temas, kontamine materyaller ya da enfekte hayvanlarla temas yoluyla yayılabileceğini belirtti.

“Mpox'un laboratuvar tetkiki, cilt lezyon materyalinin PCR ile test edilmesiyle yapılır. Mpox destekleyici bakım ile tedavi edilir. Çiçek hastalığı için geliştirilen ve bazı ülkelerde kullanım için onaylanan aşılar ve terapötikler, bazı durumlarda Mpox için kullanılabilir.” diyen Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, 2022-2024'te küresel bir Mpox salgınına, “Klade IIb” olarak bilinen bir suşun neden olduğunu dile getirdi.

Aşılama, risk altındaki kişiler için enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabiliyor

Mpox (maymun çiçeği) hastalığının Mpox'u olan biriyle fiziksel temastan kaçınarak önlenebileceğini ifade eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Aşılama, risk altındaki kişiler için enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabilir.” dedi.

Çoğu insan tamamen iyileşiyor, ancak bazıları çok hastalanıyor

Mpox (maymun çiçeği) hastalığı ağrılı bir kızarıklığa, genişlemiş lenf düğümlerine ve ateşe neden olabileceğini söyleyen Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Çoğu insan tamamen iyileşir, ancak bazıları çok hastalanır. Mpox insandan insana veya bazen hayvanlardan insanlara yayılabilir. 1980 yılında çiçek hastalığının ortadan kaldırılması ve dünya çapında çiçek hastalığı aşılamasının sona ermesinin ardından, Mpox orta, doğu ve batı Afrika'da istikrarlı bir şekilde ortaya çıktı. 2022-2023'te küresel bir salgın meydana geldi.” diye konuştu.

Hastalık kirlenmiş çarşaflar veya giysilerle de yayılabiliyor

Mpox'un kişiden kişiye bulaşmasının, bulaşıcı cilt, ağız veya cinsel organlar gibi diğer lezyonlarla doğrudan temas yoluyla meydana gelebildiğini anlatan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Herkes Mpox virüsü alabilir. Hastalık dokunma, öpüşme veya seks yoluyla kişiler arası, kirlenmiş çarşaflar, giysiler veya iğneler gibi malzemelerle, yüz yüze (konuşma veya nefes alma) ile uzun süreli yakın temastan kaynaklanan solunum damlacıkları veya kısa menzilli aerosoller (Uçakta ön arka sıra koltuklar, toplu taşıma, kapalı mekanlar gibi) yollar ile yayılıyor.” dedi.            

Dövme salonları gibi ortamlar da riskli

Virüsün vücuda yaralı deri, mukozal yüzeyler (örneğin oral, faringeal, oküler, genital, anorektal) veya solunum yolu yoluyla girdiğini dile getiren Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox, evin diğer üyelerine ve seks partnerlerine yayılabilir. Birden fazla cinsel partneri olan kişiler daha yüksek risk altındadır. Mpox'un hayvandan insana bulaşması, enfekte hayvanlardan insanlara ısırıklar veya çizikler yoluyla veya avlanma, derisini yüzme, tuzağa düşürme, yemek pişirme, leşlerle oynama veya hayvan eti yeme gibi faaliyetler sırasında meydana gelir. İnsanlar, giysi veya çarşaf gibi kontamine nesnelerden, sağlık hizmetlerinde kesici alet yaralanmaları yoluyla veya dövme salonları gibi topluluk ortamlarında Mpox kapabilirler.” şeklinde bilgi verdi.

Mpox'un ilk belirtisi kızarıklık

Mpox hastalığının genellikle bir hafta içinde başlayan, ancak maruziyetten 1-21 gün sonra başlayabilen belirti ve semptomlara neden olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Semptomlar tipik olarak 2-4 hafta sürer, ancak bağışıklık sistemi zayıflamış bir kişide daha uzun sürebilir. Mpox'un yaygın semptomları ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, halsizlik ve şişmiş lenf düğümleri. Bazı insanlar için Mpox'un ilk belirtisi kızarıklıktır, bazılarında ise önce farklı belirtiler olabiliyor. Döküntü, sıvıyla dolu bir kabarcık haline gelen ve kaşıntılı veya ağrılı olabilen düz bir yara olarak başlar. Döküntü iyileştikçe lezyonlar kurur, kabuklanır ve dökülür. Bazı insanlarda bir veya birkaç cilt lezyonu olabilirken, diğerlerinde yüzlerce veya daha fazla cilt lezyonu olabilir. Bunlar vücudun herhangi bir yerinde görünebilir.” dedi.

İlk lezyon kasıkta, ağız içinde veya çevresinde olabiliyor

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, 2022'de başlayan (çoğunlukla Klade IIb virüsünün neden olduğu) küresel Mpox salgını bağlamında, hastalığın bazı insanlarda farklı şekilde başladığını, vakaların yarısından biraz fazlasında, döküntünün diğer semptomlardan önce veya aynı anda ortaya çıkabildiğini dile getirerek, ilk lezyonun kasıkta, anüste, ağız içinde veya çevresinde olabildiğini de hatırlattı.

Ölüm de görülebiliyor

Bazı hastalarda pnömoni (zatürre), görme kaybı ile kornea enfeksiyonu; şiddetli dehidratasyona veya yetersiz beslenmeye neden olan ağrı veya yutma güçlüğü, kusma ve ishal; sepsis (vücutta yaygın bir enflamatuar yanıt ile kanın enfeksiyonu), beyin iltihabı (ensefalit), kalp kası iltihabı (miyokardit), rektum (proktit), genital organlar (balanit) veya idrar yolları iltihapları (üretrit) veya ölüm görülebildiğini de anlatan Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “İlaç veya tıbbi durumlar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanması olan kişilerin, Mpox nedeniyle ciddi hastalık ve ölüm riskinin daha yüksek olduğunu, iyi kontrol edilmeyen veya tedavi edilmeyen HIV ile yaşayan insanların daha sık ciddi hastalık geliştirdiğini kaydetti.

Erken tedavi ve yayılmayı önlemek çok önemli

Mpox'u suçiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, herpes, sifiliz, diğer cinsel yolla bulaşıcı enfeksiyonlar ve ilaçla ilişkili alerjilerden ayırt etmenin önemine işaret eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox'lu bir kişi, herpes gibi cinsel yolla bulaşan başka bir enfeksiyona da sahip olabilir. Alternatif olarak, Mpox şüphesi olan bir çocukta da suçiçeği olabilir. Bu nedenlerden dolayı, insanların mümkün olduğunca erken tedavi görmeleri ve daha fazla yayılmayı önlemeleri için test yapmak çok önemlidir. PCR ile viral DNA'nın tespiti, Mpox için tercih edilen laboratuvar testidir.” dedi.

Tedavi ve aşılama

Mpox aşısı olmanın enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabileceğini dile getiren Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Aşı, Mpox'u olan biriyle temastan sonraki 4 gün içinde (veya herhangi bir semptom yoksa 14 güne kadar) verilmelidir. Özellikle bir salgın sırasında Mpox ile enfeksiyonu önlemek için yüksek risk altındaki kişilerin aşı olması önerilir. Buna şunlar dahildir, maruziyet riski altındaki sağlık çalışanları, seks işçileri. Mpox'u olan kişilere diğer insanlardan uzakta bakılmalıdır. Karantina uygulanmalıdır.” şeklinde konuştu.

Klasik Çiçek Aşısı olmuş kişilerin yüzde 85 oranında dayanıklı oldukları düşünülüyor

Başlangıçta çiçek hastalığını tedavi etmek için geliştirilen tecovirimat gibi çeşitli antivirallerin Mpox'u tedavi etmek için kullanıldığını ve daha ileri çalışmalar devam ettiğini ifade eden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, “Mpox aşısı özellikle Ankara virüsü suşu ile üretilen aşıların klinik önemi olduğu belirtilmektedir. Yeni mRNA aşı geliştirme çalışmaları sürmektedir. Bu arada klasik Çiçek Aşısı olmuş kişilerin yüzde 85 oranında bu virüse karşı dayanıklı oldukları düşünülmektedir. Aşılamaya ait izler sol kol ya da ön kolda vardır. Genelde 1980 sonrası bu aşı ülkemizde yapılmamıştır.” dedi.

Öz bakım ve önleme

Mpox'lu çoğu insanın 2-4 hafta içinde iyileştiğini kaydeden Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, şöyle devam etti:

“Mpox'unuz varsa son zamanlarda yakın olduğunuz herkese söyleyin, tüm kabuklar düşene ve yeni bir cilt tabakası oluşana kadar evde kalın, lezyonları örtün ve diğer insanların yanındayken iyi oturan bir maske takın, fiziksel temastan kaçının. Mümkünse evde ve kendi odanızda kalın. Ellerinizi sık sık sabun ve su veya el dezenfektanı ile özellikle yaralara dokunmadan önce veya sonra yıkayın. Kızarıklığınız iyileşene kadar diğer insanların yanındayken bir maske takın ve lezyonları kapatın. Cildi kuru ve açıkta tutun (başka biriyle bir odada olmadıkça). Paylaşılan alanlardaki öğelere dokunmaktan kaçının ve paylaşılan alanları sık sık dezenfekte edin. Ağızdaki yaralar için tuzlu su gargaraları kullanın. Vücut yaraları için oturma banyoları veya kabartma tozu veya Epsom tuzları (Magnezyum sülfat) ile ılık banyolar yapın. Parasetamol (asetaminofen) veya ibuprofen gibi ağrı için reçetesiz satılan ilaçları alın.”

Yapılmaması gerekenler!

Prof. Dr. Murat Kalemoğlu, yapılmaması gerekenler hakkında bilgi vererek, “İyileşmeyi yavaşlatabilen, kızarıklığı vücudun diğer bölgelerine yayabilen ve yaraların enfekte olmasına neden olabilen kabarcıklar veya çizik yaraları veya kabuklar iyileşene ve altında yeni bir cilt elde edene kadar yaralı bölgeleri tıraş etmeyin (bu, kızarıklığı vücudun diğer bölgelerine yayabilir). Mpox'un başkalarına yayılmasını önlemek için, Mpox'lu kişiler bulaşıcı dönem boyunca (semptomların başlangıcından lezyonlar iyileşene ve kabuklar düşene kadar) evde veya gerekirse hastanede izole edilmelidir. Lezyonları örtmek ve başkalarının yanındayken tıbbi maske takmak yayılmayı önlemeye yardımcı olabilir. Seks sırasında prezervatif kullanmak Mpox alma riskini azaltmaya yardımcı olur, ancak ciltten cilde veya ağızdan cilde temastan yayılmayı engellemez.” diye sözlerini tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı